Wheather Fleck-Hava Lekelenmesi
Tütün yaprağı üzerinde parazitik olmayan hastalıklar vardır. Türk tütünlerinde en fazla görüleni ve bilineni “çıfıt alacası”dır. Yurt dışında büyük boyutlu tütünlerde görülen fizyolojik bir yaprak leke hastalığı olan “wheather fleck-hava lekelenmesi” Türk tütünlerinde de görülmeye başlandı. Denizli’nin Acıpayam (Alaattin Kasabası ve bazı köylerde) ve Tavas (özellikle Nikfer Kasabası-Barza Ovası) İlçelerinde tespit edilen hastalık, belirtileri bakımından yeni tanınması nedeniyle diğer hastalık belirtileri ile karıştırılabilmektedir.
Parazitik olmayan leke hastalığı, ilk defa 1920’de Amerika Birleşik Devletlerinde bildirilmiştir. O günden beri tütün tipleri üzerinde esas olarak zarara neden olmaktadır.
Hava lekelenmesi-yanıklığı (weather fleck) ilk defa olgun ve alt yapraklarda görülür. Birbirine yakın muntazam olmayan beyaz renkli sanki boya sıçramış gibi görülen yaprağın alt ve üst yüzünde 1–3 mm. çapındaki lekeler ekseriya dairevi ve orta damarın her iki tarafında da özellikle yaprak ucundan başlayıp yaprağın sapla birleştiği yere kadar görülür.
Tütün yaprakları stomaları (hücreler arası boşluk, gözenekler) güneşte açıktır ancak gölgede olanlar daha fazla açıktır. Açık olan stomalardan içeri ozon (O3) girerek boşluklara dolar. Yaprağın stomaları tam işini yapacağı sırada yaprak açık kalır ve daha çok stomalara hava dolar. Zararın miktarı stomalarda havanın kalma süresine bağlı olarak artar. Tütün bitkisi ozona aşırı maruz kalırsa stomalarını kapatır. İlk belirtiler 24 saat içinde fizyolojik olarak görülür. Ozon’a yüksek düzeyde maruz kalma, tütün yapraklarında küçük, koyu yeşil, su ile ıslatılmış gibi lekeler meydana gelir. 48 saat zarfında lekeler kahverengiden gri ve beyaz'a doğru renk değişikliği yapar, solar ve nekrotik lekeler klorotik(alaca benekli)leke gibi genişler. Alt ve olgun yapraklarda oluştuğundan belirtilerin görülmesinden 1–2 hafta sonra kurumalar olur. Çoğunlukla fizyolojik olgunluğa erişmiş yapraklar veya parçaları ozana karşı hassastırlar. Çabuk etkilenirler.
Yaşlı yapraklar daha fazla duyarlıdırlar. Yapraklar bükülür veya tamamen bitkin hale gelir.
Yanıklık ısının en uygun olduğu ve büyümenin de hızlandığı, yaprak dokusunun olgunlaştığı devrede olur. Ayrıca toprak nemi ve yağmur çevre faktörlerinin önemlilerinden sayılarak yanıklığın oluşumuna tesir eder. Yanıklık genellikle tarlada ve yaprağın hücre arası boşluklarında yağmurdan ve sel taşmalarından ve sis veya çok çiğden sonra da olur.
